Wat is eten toch iets fantastisch. Het is lekker, het is belangrijk voor een fysieke en mentale gezondheid en het verbindt ons mensen met elkaar. Maar misschien op dit moment in tijd, wel nóg belangrijker is dat eten een grote rol speelt in het verminderen van klimaatverandering. Surfers bij uitstek proberen hun voetafdruk op deze wereld meer en meer te reduceren. Betere boards en wetsuits, minder vliegen en natuurlijk een vooral vegetarisch dieet zijn vaak (gelukkig) de norm.
Toch bestaat er over veel kwesties nog onduidelijkheid. Want hoe kan je nou écht een verschil maken? En wat zijn mythes en wat is waarheid? En moet ik helemaal vegan worden om mijn steentje bij te dragen? In dit artikel gaan we het hebben over hoe je op een efficiënte manier duurzamer kan eten. Zo kan jij zelf bepalen wat voor jou wel en niet belangrijk is.
Waarom moeten we duurzamer eten?
Eten speelt een extreem belangrijke rol in het behouden van onze aarde. De productie van eten en alle dingen die daar bij horen, zijn samen verantwoordelijk voor meer dan één derde van alle broeikasgassen uitstoot. Maar dat is niet het enige, zo is de productie van eten wereldwijd ook verantwoordelijk voor 69% van ons watergebruik. Zo is de productie van eten, en alle dingen die daar bij komen verantwoordelijk voor meer dan een derde van alle co2 en broeikasgassen uitstoot. Het produceren van eten is verantwoordelijk voor 70% van het vers water gebruik (conscious challenge) en maar liefst 80% van alle oerwoud kap is direct gerelateerd aan de productie van eten. Als je een seconde de tijd neemt om deze getallen op je in te laten werken, snap je meteen waarom het zo belangrijker is om een duurzamer dieet aan te meten.
Wat betekent duurzaam en wat is duurzaam eten?
Er zijn veel verschillende definities voor het woord duurzaam te vinden en de term duurzaam vliegt ons tegenwoordig overal om de oren. Veel mensen zien iets wat duurzaam is als een goede balans tussen sociale gelijkheid, milieubescherming én economische groei. Anderen zien iets wat duurzaam is als een product wat beter is voor mens, milieu en dier. Voor dit artikel kijken we púúr naar het milieu. Ik nodig iedereen echt uit om zelf onderzoek te doen naar wat goed is voor sociale gelijkheid, mens en dier, want ook daar heeft wat we eten een enorme impact op. Voor dit artikel focussen we het, om het makkelijk volgbaar te maken, alleen op natuur en milieu. Daarom gebruiken we de volgende definitie. Duurzaam betekent onder meer ‘geproduceerd of verkregen op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast’. Oftewel, hoe minder belastend iets voor het milieu is, hoe duurzamer het is. Daarom geven we in dit artikel tips en tricks over hoe je makkelijker minder milieu belastend kan eten.
Een aantal handvatten en tips om duurzamer te eten
Zoals je nu misschien doorhebt, kan het soms vrij ingewikkeld in elkaar zitten om precies te weten wat duurzamer is en wat niet. Daarom hebben we voor dit artikel veel dingen om een rijtje gezet om het makkelijker te maken. Om duurzamer te eten heb ik een lijstje gemaakt met de belangrijkste speerpunten. Ze worden eerst genoemd, daarna uitgewerkt.
1. Kies een goed dieet
Dit gaat om wát je eet. Dit is verreweg het allerbelangrijkste, voordat je aan iets anders begint, omdat hier makkelijk de meeste winst te halen valt. Éen van de redenen waarom een plantaardig dieet trendy is, is omdat het meteen wegsnijdt in veel vervuilende producten. Maar om een echt inzicht te geven waar dat vandaan komt, vind je hieronder een lijst met de meest vervuilende producten:
Rund- en lamsvlees
Rund & lamsvlees zijn het aller “slechtste” wat je kan eten. Zo is rundvlees al gauw vijf keer meer belastend dan kip en drie keer zo belastend als varkensvlees. Het makkelijkst maak je dus een verschil door rund & lam te skippen en te vervangen voor peulvruchten, tempé of soja. Als je echt graag vlees wil eten dan maak je alsnog een grote impact door jouw runderburger voor een kipburger te vervangen.
Vis
Er zijn veel redenen waarom vis over het algemeen niet goed is voor het milieu. Kijk de documentaire Seaspiracy als je je er echt in wil verdiepen. Tonijn, schaaldieren, garnalen en zalm zijn het meest milieubelastend.
Varken
Ook varken is erg belastend voor het milieu. De reden waarom vlees in het algemeen belastend is, is voornamelijk omdat dieren veel land kosten en er veel eten nodig is om het vlees te produceren. Zo moet een varken 6,4kg sojabonen eten om zelf een kilo aan te komen.
Kaas
Dit is misschien een grote schok voor de gemiddelde Nederlander. Maar van alle vegetarische producten is kaas verreweg het meest belastend voor het milieu. Hierbij geldt, hoe ouder de kaas hoe belastender. Zachte kazen zoals mozerella en hütenkäse zijn dus minder belastend dan bijvoorbeeld belegen kaas of parmezaan. Ben je dus al vegetariër, maar wil je nog iets verder, skip dan wat vaker de oude kazen of kaas in het algemeen. Je kan Parmezaan bijvoorbeeld vervangen door een mix van walnoten en edelgistvlokken, ook wel rawmezan genoemd.
Kip
Kip is van al het vlees het minst milieubelastend. Maar bedenk wel dat kip alsnog erg belastend voor het milieu is met deze hoge plek.
Chocola en koffie
De lievelingsproducten van vele Nederlanders, incluis van mezelf. Dus please don’t shoot the messenger! Dit komt voornamelijk doordat er voor koffie en chocola veel oerwoud wordt gekapt en veel afval wordt geproduceerd met de teelt van cacao en koffiebonen. Om nog maar te zwijgen over kinderarbeid en slavernij. Kan je niet zonder koffie en chocola? Verdiep je dan in welke keurmerken goed zijn, en kies een reep of bakkie met zo’n keurmerk. Voor koffie helpt het ook om hem zonder melk te drinken of jouw melk te vervangen voor een alternatief.
Zuivel
Zuivel in het algemeen is niet goed voor het milieu. Dit komt vooral door de methaan die door koeien uitgestoten wordt. Methaan is een gas wat nog veel vervuilender is dan co2, en het zit in jawel, de scheten van koeien.
Avocado’s
Velen weten dit tegenwoordig, anderen niet. De grootste reden waarom avocado’s slecht zijn voor het milieu is door het grote waterverbruik van de boom en de ontbossing die plaatsvindt door de grote vraag naar het product.
2. Verspil minder
Verder met de tips en trucs. Een belangrijk iets om in acht te houden is hoeveel eten & drinken je verspilt. We verspillen in Nederland veel eten, veel meer dan je denkt. Zo’n 9% van ons eten verdwijnt jaarlijks in de afvalbak, en dat is hartstikke zonde! Hieronder een aantal tips om voedselverspilling tegen te gaan:
- Check regelmatig je koelkast. Weet wat je in huis hebt, en maak een kliekjesdag als je ziet dat er veel op moet.
- Meet af hoeveel eten je nodig hebt. Vooral met rijst, aardappelen en pasta.
- Maak een boodschappenlijstje, zodat je niet meer koopt dan je nodig hebt.
- Gebruik je reuk en smaak om te kijken of iets goed is na de ten minste houdbaar tot datum.
- Wees creatief met ‘restproducten’. Gebruik je fruitschillen voor een thee, gebruik je groenteresten voor een bouillon, oud brood voor wentelteefjes en zwarte bananen voor bananenbrood.
- Check goed wat je wél en niét kan eten. Zo kan je bijvoorbeeld de stronk van een Broccoli prima eten.
3. Kies voor lokale producten
Tegenwoordig komt veel van ons eten van ver weg. Mango’s, bananen, koffie, chocola, kokos om maar een paar dingen te noemen. Het is beter om voor lokale producten te kiezen. Dit komt omdat lokale producten een minder lange afstand hoeven af te leggen naar jouw keuken. Dit betekent ook vaak dat de producten verser zijn. Tips om vaker lokaal te eten:
- Check vaker het etiket. Dit klinkt simpel, maar zo kom je er achter dat jouw asperges in eens uit Peru komen.
- Eet vaker in het seizoen. Groenten die in het seizoen zijn komen over het algemeen van dichterbij. Hang een kalender op met de seizoenen van groentes. Niet alleen leuk en interessant om te weten, maar ook beter voor het milieu.
- Kom erachter wat typische Nederlandse groenten en fruit zijn. Superleuk om méér te experimenteren met deze groenten, en je ondersteunt er ook nog eens de Nederlandse boeren mee. Voorbeelden van deze categorie zijn; bieten, aardappelen, witlof, bloemkool, appels en peren.
4. Bespaar energie tijdens het koken
Dit is iets wat vaak vergeten wordt, maar ook tijdens het koken kan je veel energie besparen. Hieronder een aantal tips en tricks.
- Kies voor inductie in plaats van gas. En warm iets op in de magnetron in plaats van oven.
- Leg een deksel op jouw pan water, dit scheelt een hoop energie.
- Gebruik niet meer water dan nodig is. Bijvoorbeeld door jouw groentes af te spoelen onder een soort hogedrukspuit of door een beetje pasta in 4 liter water te koken.
5. Kies vaker voor biologisch
Biologisch eten wordt geproduceerd zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen. Dit heeft als resultaat dat het bodemleven rijker is en er een betere biodiversiteit heerst. Behalve dat het beter is voor de bodem is het ook beter voor jouw gezondheid. Tip om minder te verspillen, meer geld te besparen én biologisch te eten: begin een eigen kruidentuintje. Zo haal je kruiden als basilicum, rozemarijn, munt en peterselie rechtstreeks uit eigen tuin. Super lekker, voordelig, gezond én veel beter voor het milieu.
6. Let op verpakkingsmateriaal
Verpakkingen zijn er in alle soorten en maten. Veel van de verpakkingen die wij gebruiken, worden uiteindelijk niet goed gerecycled of hergebruikt of belanden zelfs in onze oceanen. Daarom is het dus goed om te letten op hoe je eten verpakt wordt. Hiervoor ook een aantal tips:
- Vermijd de grootste vervuilers. Dit zijn bijvoorbeeld individueel verpakte snoepjes of pakken kaas met een stukje folie tussen elke plak.
- Ga vaker naar de markt. Hier worden bijvoorbeeld groentes en fruit niet verpakt met plastic. Let wél op dat je dan niet meer voedsel gaat verspillen, want zonder het plastic zijn groentes en fruit minder lang houdbaar.
- Zorg dat je zo’n boodschappentas standaard in jouw fiets, auto of misschien wel jas hebt zitten.
- Recycle meer en beter. Dit klinkt logisch, maar verdiep je voor je gaat recyclen in hoe dat eigenlijk echt werkt. Klein voorbeeld; vettig karton hoort niet in de papierbak.
- Koop bio plastic.
Verdiep je in het onderwerp, en ga na voor jezelf wat belangrijk is
Dit is het allerbelangrijkste punt. Hierboven staat zoveel informatie en dit gaat alleen nog maar over eten. Laat staan over jouw kleding, jouw auto of wie weet wel jouw vliegreisje naar de zon. Stel orde op zaken, kijk wat het meest efficiënt is en wat voor jou belangrijk is.
Het gaat er ook echt om dat je efficiënte keuzes maakt zodat je steeds een grotere duit in het milieu zakje kan doen. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om hele boeken te verslinden over biologisch eten of recyclen, als je nog drie keer per week rund vlees eet. Tegelijkertijd is niet alle vis even slecht. Als je zelf een hengel uitwerpt in de Noordzee en daarmee een makreel of haring vangt, is vele malen minder slecht dat dat je hem in de supermarkt koopt of nog erger, een tonijnsteak haalt. Probeer daarom jezelf in het onderwerp te verdiepen, onderaan het artikel staan tal van goede documentaires die jou van goede informatie verschaffen als je het interessant vindt.
Documentaires
The True Cost Of Food
Deze documentaire duurt slechts vijftien minuten en geeft je een goed inzicht in wat er allemaal bij de productie van eten komt kijken.
Cowspiracy
Dit is een schokkende maar ook zeer informatieve documentaire over het eten van vlees.
Seaspiracy
Dit is een in depth documentaire over het eten van vis, en de problemen die daar bij horen.
The Future of Food
Deze documentaire gaat over hoe we van eten verbouwen naar eten produceren gegaan zijn.
Before the Flood
Deze documentaire gaat niet persé over duurzamer eten maar het is voor mij persoonlijk wél de documentaire die mijn ogen geopend heeft waarom het zo belangrijk is. Een van de beste acteurs ooit, Leonardo Dicaprio heeft als ‘United Nations Messenger of Peace’ een extreem boeiende maar ook schokkende documentaire gemaakt over climate change. Absolute must watch als je geïnteresseerd bent en bewust wil worden.
Bronnen
- Club, The Conscious. “Water & Food.” The Conscious Challenge. The Conscious Challenge, May 17, 2019. https://www.theconsciouschallenge.org/ecologicalfootprintbibleoverview/water-food.
- Demkes, Emy. “Is Duurzaamheid Een Loos Begrip Geworden? Nee Hoor.” OneWorld, January 16, 2019. https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/is-duurzaamheid-een-loos-begrip-geworden-nee-hoor/.
- “Hoe Duurzaam Is Kaas?” Voedingscentrum. Accessed January 2, 2022. https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/eten-kopen-en-keurmerken/hoe-duurzaam-is-kaas.aspx.
- “Food Systems Account for More than One Third of Global Greenhouse Gas Emissions.” FAO. Accessed November 8, 2021. https://www.fao.org/news/story/en/item/1379373/icode/.
- “Vlees En De Impact Op Het Klimaat.” en de impact op het klimaat | Milieu Centraal. Accessed January 2, 2022. https://www.milieucentraal.nl/eten-en-drinken/milieubewust-eten/vlees/win, COP26 deforestation pledges a, and Spotlight on forests at COP26. “Revolutionize Food Production System or Face Mass Deforestation, Scientists Warn.” CIFOR Forests News, February 6, 2020.