By: Rosie Ungheretti
In een van mijn vorige artikelen schreef ik al over hoe surfen gewoon zoveel meer is dan een sport. Doordat water zo veel helende effecten op de hersenen heeft, is surftherapie ontstaan. Surf wordt daarin als vorm van therapie gebruikt om een breed scala aan aandoeningen te behandelen. In de Verenigde Staten en Frankrijk is surftherapie sterk in opkomst, maar ook in Nederland hebben we een aantal mooie initiatieven. Voor dit stuk sprak ik met de oprichters van Surfivor en Surf Project. Laten we eens kijken wat ze te vertellen hebben over het inzetten van surftherapie!
Waarom water?
Voordat we meer te weten komen over Surfivor en Surf Project, is het goed om wat achtergrond te geven. Zoals vermeld in mijn vorige artikel, heeft het in de buurt zijn van water een hoop effecten op ons mensen. Ik zal hier wat meer vertellen over waarom het zo helend is voor onze fysiologie.
De nabijheid van water activeert een rust mechanisme in de hersenen. Dit kan worden verklaard door het feit dat water relatief voorspelbaar is. Het beweegt in een bepaald ritme en er zijn niet veel verrassingen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld lopen op straat, waar van alles plotseling kan gebeuren. De vertrouwdheid van het water triggert een rust reactie van de hersenen, wat zorgt voor een rust in het hele lichaam.
Daarnaast vindt er een neuro-chemische reactie plaats in de hersenen, als je in de buurt van water bent. Uit onderzoek van Nichols bleek dat water een stroom van feel-good neurochemicaliën vrijmaakt, zoals dopamine (genot), serotonine (welzijn, vrede), endorfine (euforie), oxytocin (liefde en binding), en GABA (kalmte). Je kunt je voorstellen dat het losmaken van deze feel-good neurochemicalië
Door de fysiologische effecten die water op ons heeft, volgen de emotionele voordelen automatisch. Onderzoek heeft aangetoond dat de nabijheid van water leidt tot vermindering van stress, en angst. Het verhoogt ook de focus, creativiteit, empathie en het geheugen. Het is daarnaast aangetoond dat water therapeutische effecten heeft voor het omgaan met trauma’s, slaap en het omgaan met angst. Het inzetten van water in therapie is vooral nuttig bij de behandeling van PTSS, verslaving, depressie en angststoornissen. Het wordt nu ook gebruikt voor mensen met autisme, ADHD en het syndroom van Down.
Surftherapie
Door het aantonen van al deze positieve effecten, ging het hart van vele surfers sneller kloppen. Zij besloten om surf in te zetten om in de buurt van het water te zijn, waardoor je toegang krijgt tot de voordelen van de blue mind.
Surftherapie is een variant van iets wat al langer bestaat, namelijk outdoor therapie. Hierbij wordt het buiten zijn in de natuur gebruikt als alternatieve vorm van therapie. Het is aangetoond dat een avontuur of outdoor gebaseerde therapie in het bijzonder helend is voor stress en angst klachten. Het inzetten van dergelijke therapievormen biedt vaak een oplossing voor mensen die geen aansluiting en effect ervaren van meer traditionele therapie. Dit komt de blootstelling aan omgeving, bijvoorbeeld: de geur van zoute zeelucht, het geluid van de golven en het ritme van de zee. Daarnaast is er bij deze vorm van therapie, bijvoorbeeld surftherapie, een bepaald niveau van focus nodig. Dit daagt je uit om helemaal in het moment te zijn, wat ook weer helend is voor stress en angst klachten.
In de afgelopen tien jaar heeft surftherapie een sterke opkomst gemaakt. Vooral in de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië is het groot. In Frankrijk en Groot-Brittannië wordt surftherapie zelfs door de overheid erkend als officiële therapievorm. Daarnaast zijn er ook in Nederland een aantal geweldige initiatieven. Ik heb voor dit stuk twee interviews afgenomen met initiatieven die ik erg indrukwekkend vind.
Empowered, Ouddorp, 2021, Bron: Shirley Soeters, prive archive.
Surfivor
De eerste van de twee heet Surfivor. Dit is een initiatief dat surftherapie biedt aan veteranen en mantelzorgers die lijden aan PTSS. Het is in 2019 opgericht door Ben, een voormalig politieagent die zelf leed aan PTSS. PTSS is een psychiatrische stoornis die kan voorkomen bij mensen die een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt of er getuige van zijn geweest. Het is een aandoening die gepaard gaat met een verscheidenheid aan symptomen waarvan paniekaanvallen, herbeleving van het trauma, sociaal isolement en depressie het vaakst aanwezig zijn.
Tijdens een interview met Ben, kwam ik te weten dat hij Surfivor is begonnen, omdat hij zelf de helende krachten van het water heeft ervaren. Hij vond na jaren eindelijk wat rust na een dag surfen. Samen met gediplomeerde therapeuten krijgen Surfivor deelnemers de kans om hun negatieve spiraal ook te doorbreken.
Volgens Ben biedt surftherapie de deelnemers een kans om los te laten. Doordat ze gefocust zijn op de golven vergeten ze hun dagelijkse stress, druk, negatieve gedachten en mentale vermoeidheid. De flow waarin ze zitten helpt om de muren die ze om zichzelf heen hebben gebouwd af te breken. Hierdoor worden ze meer ontvankelijk voor de aangeboden therapie. Het water, de veilige ruimte en het verbonden zijn met medemensen, geeft hen net dat beetje extra dat in reguliere therapie waarschijnlijk niet te vinden zou zijn.
Surf Project
Het Surf Project is een initiatief wat dichtbij Surfana Collective staat. Als je wel eens bij Surfana komt, heb je de vrijwilligers en deelnemers vast al eens zien shinen op het strand. Het Surf Project is een initiatief dat surfles geeft aan kinderen met het syndroom van Down, autisme en ADHD. Het is opgericht door Suzanne van den Broek. Zij werkte voorheen op een zorgboerderij, waar een van de kids haar vroeg om hem te leren surfen. Zo kreeg ze het idee om het Surf Project te starten.
Het surfen biedt volgens Suzanne een oordeelloze- en voor iedereen gelijke omgeving. Hierin kunnen de kinderen van elkaar leren. Plezier en veiligheid staan bij het Surf Project voorop en iedereen is zichzelf. De focus die je tijdens surfen moet hebben, biedt de mogelijkheid om alles even helemaal los te laten. De intense ervaring van het surfen heeft een positieve invloed op de levenskwaliteit van de kinderen en alle betrokkenen.
In het interview vroeg ik Suzanne of er een verhaal sterk is bijgebleven. Ze gaf me een heel mooi voorbeeld van een meisje wiens moeder het volgende naar Suzanne schreef: ‘mijn kind is in 5 jaar zo ongelooflijk veranderd. Van meisje met een doodswens, naar jong volwassene met zelfvertrouwen en een baan. Dat had geen enkele therapie voor elkaar kunnen krijgen.’ Ditzelfde meisje is nu zelf een enthousiaste vrijwilliger bij het Surf Project!
De toekomst
Zowel Suzanne als Ben zeggen dat er nog veel te halen is in de ontwikkeling van surftherapie in Nederland. Nu overleven initiatieven, van donaties en vrijwilligers. Er is een groeiende vraag van zowel cliënten, als therapeuten. De hoop is dat surftherapie net als in Frankrijk en de UK kan worden erkend als een therapievorm en er uiteindelijk vergoeding kan komen vanuit verzekeringen.
Daarnaast is er veel kennis in de Verenigde Staten die we in Nederland goed kunnen gebruiken om meer instructeurs en therapeuten op te leiden. Dit kan bijvoorbeeld door het aanbieden van een adaptive ISA opleiding. Kortom, er is al veel moois op de wereld gezet in de afgelopen jaren. Gelukkig is er ook nog veel moois te ontwikkelen. Mijn hoop is dat we deze ontwikkelingen mogen meemaken in de komende jaren in zowel binnen- als buitenland.
Bronnen
- Beeld: Empowered, Ouddorp, 2021, Bron: Shirley Soeters, prive archive.
- Website Surfivor
- Website Surfproject
- Website Surftherapy
- Fellix Torris, ‘What is posttroumatic stress disorder?’ Useit. 2020, geraadpleegd op 23 november 2021. beschikbaar via deze website.
- Wallace J. Nichols, ‘Blue mind’, Useit. 2021, geraadpleegd op 23 november 2021. beschikbaar via deze website.
- Patrick Bailey, ‘ Surf Therapy: a new way to treat anxiety, stress, ptsd and more.’ geraadpleegd op 23 november 2021. Beschikbaar via deze website.