Door: Marit Koenen
Hoe vaak nemen we ons wel niet voor om ‘nog één golfje’ te pakken, ook al weten we dat dit zeker niet de laatste gaat zijn? En zeggen we een afspraak af, omdat de surf toch echt wel aan was? Ik kan voor meerdere surfers in mijn omgeving zeggen dat dit meer dan regelmatig voorkomt. Uiteindelijk is er maar één goed excuus: “Sorry, het is gewoon zo verslavend!”
Het antwoord hierop vinden we als we onze hersenen wat verder onder de loep nemen. Op het moment dat je aan het sporten bent, wordt hier hetzelfde systeem actief als bij het innemen van een verslavende stof. Dit systeem is gemaakt om ons constant te stimuleren om op jacht te gaan naar beloningen. Het bestaat uit meerdere, kleinere gebieden die ervoor zorgen dat je aandacht gaat naar belonende dingen, je het gevoel van beloning ervaart en onthoudt wat belonend werkt. Het zorgt ervoor dat we tijdens een epic surf sessie als een soort maniak overspoeld worden door energie en opwinding, onze hartslag ergens in onze keel zit, we compleet gefocust zijn op hetgeen voor ons en we niet stoppen voordat onze armen als spaghettislierten aan ons lichaam zijn gekleefd.
In dit neurologische beloning systeem speelt dopamine de grootste rol. Het is de signaalstof die ervoor zorgt dat bepaalde cellen meer met elkaar gaan communiceren. Een grotere aanwezigheid van dopamine zorgt voor meer communicatie tussen deze cellen, waardoor we sterker het belonende gevoel ervaren, gemotiveerd blijven om dit belonende gedrag te blijven vertonen en we gaan zoeken naar het volgende moment waarop we dit gevoel kunnen ervaren. Een effect dat plaatsvindt bij zowel het innemen van een verslavende stof als bij sporten.
“Het zorgt ervoor dat we tijdens een epic surf sessie als een soort maniak overspoeld worden door energie en opwinding en onze hartslag ergens in onze keel zit.”
Het vette is dat het bij surfen nog net iets anders werkt dan bij de meeste andere sporten. Bij surfen wordt ons beloningssysteem namelijk nóg sterker geactiveerd. De grootste hoeveelheid dopamine wordt namelijk vrijgegeven bij een beloning die we niet van tevoren konden verwachten. En deze onverwachte beloningen zijn precies aanwezig in surfen. We weten nooit hoe de swell uit gaat pakken, kunnen niet voorspellen hoe de volgende golf gaat lopen en, het belangrijkste, elke volgende golf kan nóg beter zijn dan de vorige. Dit in tegenstelling tot de meeste andere sporten: er zit weinig verrassing in aantal kilometers dat je iedere keer rent met hardlopen en het is ook niet zo verrassend als je een wedstrijd wint waar je al de gehele wedstrijd 3-0 voorstaat.
Maar, betekent dit dan dat we allemaal maar beter kunnen stoppen met surfen, voordat we eindigen als een stel dopamine-junkies op tv? De nuance tussen een verslaving en surfen zit in de veranderingen die naar verloop van tijd plaatsvinden in onze hersenen. Een verslavende stof zorgt namelijk voor directe veranderingen in onze hersenen, waardoor we minder gevoelig worden voor de stoffen die hier natuurlijkerwijs al aanwezig zijn. Hierdoor haalt een verslaafde minder plezier uit dagelijkse dingen, wat ervoor zorgt dat hij of zij steeds weer grijpt naar die verslavende stof.
Bij surfen ontstaat de verhoging in dopamine echter door een andere natuurlijke signaalstof, genaamd endorfine. Deze komt vrij bij elke vorm van lichaamsbeweging en zorgt niet voor heftige veranderingen in onze hersenen. We ervaren dus alsnog het gevoel van dopamine, zonder de consequenties van een verslaving. Dus zolang jij nog af en toe bij je oma op de thee komt, een biertje doet met je vrienden in de kroeg en op werk verschijnt, kan je zorgeloos blijven verlangen naar de volgende surf-rush. Want wie weet, misschien is de volgende golf die je pakt wel de beste van je leven…
Criteria van verslaving |
Criteria voor surfers |
| Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan je van plan was. | Die surfsessie duurde iets langer dan gepland en eigenlijk heb je ook geen tijd voor een derde, maar niemand die je tegenhoudt! |
| Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen. | Waarom zou je het überhaupt proberen? |
| Het verkrijgen of gebruiken van het middel en het herstellen van gebruik kosten veel tijd. | Je bent veel tijd kwijt aan het bekijken van surfvoorspellingen, het uitzoeken van wetsuits en surfboards en het zoeken van de beste spots. Je surfsessies duren altijd zo lang, dat je daarna eigenlijk te moe bent om nog iets te doen. |
Sterk verlangen om te gebruiken. |
ALTIJD STOKED. |
| Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. | We hebben allemaal wel eens gehad dat we vrienden moesten afzeggen, omdat de surf goed was. Of een partner vertelt dat ze niet hoefden te wachten met eten, want die surfsessie ging nog wel even duren… |
Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt in het sociale of relationele vlak. |
… en ze hebben er ook allemaal wel eens een opmerking over gemaakt dat het echt niet cool is. |
Door gebruik opgeven of sterk verminderen van hobby’s, sociale activiteiten of werk. |
Bestaan er nog andere hobby’s naast surfen dan? |
Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt. |
Tsja, die shorebreak leek wel lachen. Totdat je die vin in je been kreeg. |
Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert. |
Spaghetti-armen, surfer’s ear en een rug die zo stijf is als een blok beton weerhouden jou niet van nog een sessie. |
Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen oftewel tolerantie. |
Eerst maakte een golf pakken je sessie al geweldig, nu is er toch wel wat meer voor nodig. |
Het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden door meer van de stof te gebruiken. |
We zijn hier in Nederland ook zeker bekend met de “flat spell”; wat een nachtmerrie!* |
*Gelukkig hebben we hier tegenwoordig iets voor. Bekijk hier het vorige artikel, waarin we uitleggen hoe je beter wordt in surfen vanaf de bank.
Bronnen
Afbeelding: Haiko Sanders in Keramas, Indonesië, september 2018. Bron: Haiko Sanders, privé archief.
Wise, Roy A., and Mykel A. Robble. “Dopamine and Addiction.” Annual Review of Psychology 71 (2020): 79-99. https://dx.doi.org/10.1146/annurev-psych-010418-103337.
Weinstein Aviv, and Weinstein Yitzhak. “Exercise addiction- diagnosis, bio-psychological mechanisms and treatment issues.” Current Pharmaceutical Design 20 no. 25 (2014): 4062-4069. DOI: 10.2174/13816128113199990614
Cuncic Arlin. “What are Endorphins?” verywellmind (2020) geraadpleegd op 11 juli 2021. https://www.verywellmind.com/what-are-endorphins-5025072
Narasimhan, Kalyani. “Unexpected Rewards.” Nature Neuroscience 1, no. 4 (1998): 265-268. https://dx.doi.org/10.1038/1076.
American Psychiatric Association. 2013. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Arlington, VA: American Psychiatric Association.